نویسنده مصحف

امام صادق علیه السلام در جواب سوال “حماد بن عثمان” مبنی بر این که نویسنده مصحف کیست، می فرماید: امیر مومنان هر چه را می شنید، می نوشت، تا این که به صورت کتابی در آمد. (۱۲)

املاء کننده و گوینده احادیث

خدای تعالی

برخی گفته اند گوینده سخنان موجود در مصحف، خداوند است. امام صادق علیه السلام می فرماید: خداوند آن سخنان را فرموده و بر حضرت فاطمه الهام کرده است. (۱۳) این گونه الهام برای مادر حضرت موسی نیز وجود داشته .

فرشته

بعضی معتقدند این سخنان از فرشته ای است.

جبرئیل

در صحیحه ابوعبیده از امام صادق علیه السلام است که سخنان از آن ِ جبرئیل است. (۱۴)

رسول خدا

امام حسین علیه السلام می فرماید: مصحف فاطمه نزد ما است. به خدا سوگند! یک حرف از قرآن در آن نیست. سخنان این مصحف از آن رسول الله و خط علی علیه السلام است. (۱۵)

بنابراین حدیث، گوینده سخنان این مصحف، رسول الله است. علامه مجلسی در ذیل این حدیث می گوید: مقصود از فرستاده خدا، جبرئیل است. همچنان که در آیات بسیاری، به ملائکه، رسولان خدا گفته شده است. (۱۶)

چه بگوییم سخنان این مصحف از خداست یا جبرئیل، تفاوتی ندارد، زیرا خداوند به واسطه جبرئیل، این احادیث را فرموده؛ ولی نمی توانیم معتقد باشیم مقصود از “رسول الله” پیامبراسلام است؛ زیرا روایات بسیاری تصریح دارد سخنان این مصحف پس از وفات رسول الله صلی الله علیه و اله و در تسلای وفات آن حضرت، برای حضرت فاطمه علیهاالسلام گفته شد.

آنچه این گفته را درست تر می نماید، این است که حضرت دارای دو کتاب دیگر، یکی در اخلاق و دیگری در تشریع است. پس می توان گفت مصحف فاطمه، به املای رسول الله بوده، به ویژه روایاتی که می گوید جبرئیل املاء کرده، احکام شرعی را نگفته است. پس اگر حضرت فاطمه علیهاالسلام کتابی در احکام شرعی داشته، روشن می شود رسول الله آن را به ایشان آموخته و گفته است.

پس از این که دانستیم سخنان این مصحف از پروردگار به واسطه جبرئیل، و نویسنده آن امام علی علیه السلام است، این پرسش پیش می آید که چرا به حضرت فاطمه علیهاالسلام منسوب شده است؟ به رغم آن که حضرت نه گوینده و نه نگارنده آن است!

در پاسخ باید گفت: این سخنان برای حضرت فاطمه و برای تسلای خاطر او نازل شد، از این رو مصحف، منسوب به حضرت فاطمه است. نظیر این امر در انتساب تورات به حضرت موسی علیه السلام و انجیل به حضرت عیسی علیه السلام و زبور به داوود علیه السلام دیده می شود.

محتوای مصحف فاطمه علیهاالسلام

روایات مختلفی درباره محتوای مصحف فاطمه علیهاالسلام وجود دارد؛ برخی از این روایات مطالبی را نفی و بعضی دیگر مطالبی را اثبات می کند که از این قرار است:

محتوای نفی شده

با توجه به روایات اهل بیت علیهم السلام در می یابیم که مصحف فاطمه علیهاالسلام شامل بر دو قسمت، یعنی قرآن و دیگری احکام شرعی نیست. این روایات با تعبیرهای زیر آمده است:

قرآن نیست (۱۷) گمان نمی کنم قرآن باشد (۱۸) چیزی از قرآن در آن نیست (۱۹) چیزی از کتاب الله در آن نیست (۲۰) آیه ای از کتاب الله در آن نیست (۲۱) حرفی از قرآن در آن نیست (۲۲) و یک حرف از قرآن موجود در آن نیست (۲۳)

از این همه تاکید و تکرار بر نفی وجود مطالب قرآنی در مصحف فاطمه در می یابیم که در زمان امام باقر و امام صادق علیهماالسلام مصحف، به معنای قرآن مکتوب بود. اما چرا امامان به آن مصحف فاطمه و نه کتاب فاطمه می گفتند؟ اگر کتاب می گفتند دیگر نیازی به این همه یاد آوری و آگاهی نداشت!

در پاسخ باید گفت: از آن رو که مصحف حضرت، بدین نام از آغاز خوانده می شد و در آن هنگام به معنای قرآن نبود، در زمان های بعد نیز همین اسم تکرار می شد. امام علی علیه السلام کتاب فاطمه را مصحف نامید: به همسرم مصحفی مشحون از علم داده شد که به کسی این دانشها داده نشد. (۲۴)

مصحف، احکام شرعی را در برندارد ، در مورد احکام شرعی، امام صادق می فرماید: چیزی از حلال و حرام- احکام- در آن نیست. (۲۵)

محتوای اثبات شده

روایات- به گونه تفصیل- تمام محتوای مصحف فاطمه را ذکر نکرده، بلکه عنوان ها یا برخی سخنان را بیان نموده اند. این روایات در منابع مختلفی پراکنده است و ذکر می کنند در مصحف فاطمه این مطالب آمده است:

مقام عظیم پیامبر صلی الله علیه وآله (۲۶)

حوادثی که رخ خواهد داد (۲۷)

نامهای انبیا و اوصیا (۲۸)

اسامی پادشاهان و پدرانشان (۲۹)

پی نوشت ها:

۱-    بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۳۷۱، ح ۳.

۲-    مکارم الاخلاق و معالیها، خرائطی، ص۴۳، چاپ مکتبة الاسلام العالمیة، قاهره.

۳-    فروع کافی، کلینی، ج۳ ، ص ۷۰۵، ح ۲ تحقیق علی اکبر غفاری، چاپ دارالاضواء، بیروت.

۴-    اعیان الشیعه، ج ۱، صص۳۱۴- ۳۱۵.

۵-    سیرة الائمة الاثنی عشر، ج ۱، صص۹۶ – ۹۷.

۶-    استنصار فی النفس علی الائمة الاطهار، ص ۱۳، چاپ دارالاضواء.

۷-    اصول کافی، ج ۱، ص۳۱۱، تحقیق غفاری، چاپ موسسه نشر اسلامی، قم.

۸-    الارشاد، شیخ مفید، ص۲۶۲، چاپ بصیرتی قم کمال الدین، صدوق، ج ۱، ص ۳۱۲ بحارالانوار، ج ۳۶، ص۲۰۱.

۹-    تهذیب الاحکام، طوسی، ج ۹، ص ۱۴۴، ح ۵۰، چاپ دارالاضواء، بیروت.

۱۰-   بحارالانوار، ج ۱۰۳، صص ۱۳۵- ۱۳۶، ح ۱۴.

۱۱-   همان.

۱۲-  اصول کافی، ج ۱، ص۲۴، ح ۲ / بحارالانوار، ج ۲۶، ص۴۴، ح ۷۷.

۱۳-   بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۳۹، حدیث۷۰.

۱۴-   بصائرالدرجات، صفار، ص ۱۵۳، ح ۶ / اصول کافی، ج ۱، ص۲۴۱، ح ۵

۱۵-   بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۴۶، حدیث ۹۴.

۱۶-    حج، آیه ۷۵/ فاطر، آیه ۱ / انعام، آیه ۶۱/ اعراف، آیه ۳۷ / هود، آیه ۶۹/ حجر، آیه ۱۵ / مریم، آیه ۱۷- ۱۹ و…

۱۷-   بحارالانوار، ص ۴۵، ح ۳۰.

۱۸-    همان، ح ۷۹.

۱۹-   همان، ص ۴۳، ح ۳۹.

۲۰-    همان، ج ۴۷، ص ۲۷۱، ح۳.

۲۱-    همان، ص ۴۶، ح ۳۴.

۲۲-    همان، ج ۲۶، ص ۳۹، ح ۱۰.

۲۳-   همان، ج ۳۷، ص۱۷۶ / روضةالکافی، ص ۴۳، ح ۱۳.

۲۴-   بصائرالدرجات، ص۲۰۰، ح ۲.

۲۵-   اصول کافی، ج۱، ص۳۹۰، ح ۱.

۲۶-   بحارالانوار، ج۲۶، ص ۴۱، ح ۷۲.

۲۷-   اصول کافی، ج ۱، ص۲۴۰، ح ۲ / بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۳، ح اول.

۲۸-   بحارالانوار، ج ۴۷، ص۳۲.

۲۹-   بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۳، ح اول/ اصول کافی، ج ۱، ص ۲۴۲، ح ۳.

۳۰-  اصول کافی، ج ۱، ص ۲۴۱، ح ۴.

منبع : تبیان با رعایت اختصار

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: